ΛΙΤΟΧΩΡΟ - ΠΑΛΙΟΣ ΑΓΙΟΣ ΔΙΟΝΥΣΙΟΣ

Το Λιτόχωρο είναι ημιορεινή κωμόπολη (υψόμ. 300μ., 6.697 κάτ.) του νομού Πιερίας. απέχει 92 χλμ. από τη Θεσσαλονίκη. 

Το Λιτόχωρο είναι δημοφιλής πόλη για εκείνους που επιθυμούν να ξεκινήσουν αναρρίχηση στον Όλυμπο, καθώς από εκεί ξεκινούν όλες οι προσπάθειες για την κατάκτηση της κορυφής του μυθικού βουνού. 

Η μυθική Λητώ θεωρείται υπαίτια για την ορθογραφία με η, ενώ η γραφή με υ προκύπτει από το «λυτός» (δηλ. ελεύθερος) τόπος. Το τελευταίο οφείλεται πιθανόν στο μετριότερο καθεστώς τουρκοκρατίας (σε σύγκριση με άλλες περιοχές) του κεφαλοχωριού της Πιερίας ή γενικά στο «ελευθερίζον» φρόνημα των ντόπιων. Επιπρόσθετα, η λέξη ίσως προέρχεται από τη βυζαντινή λέξη λιτή (+χώρος), δηλαδή την προσευχή. Ακόμη, μπορεί να είναι παράφραση της λέξης Λιθόχωρο, δηλαδή του πέτρινου τόπου, γνώμη που βρίσκει τους περισσότερους υποστηρικτές. Υπάρχει, τέλος, η άποψη πως Λιτόχωρο σημαίνει απλώς λιτός χώρος.

Στο Λιτόχωρο πραγματοποιείται ετησίως τους καλοκαιρινούς μήνες ο αγώνας δρόμου "OLUMPUS MARATHON". Οι εθελοντές, με τη συμμετοχή και γνωστών αθλητών - μαραθωνοδρόμων, ξεκινούν από το Δίον, ανεβαίνουν στο βουνό μέσω μονοπατιού μέχρι περίπου τα 2.700 μ. (Οροπέδιο των Μουσών) και ακολουθούν, στην κατάβαση, το μονοπάτι που διασχίζει την κοιλάδα του ποταμού Ενιπέα και τερματίζουν στο πάρκο του Λιτοχώρου.

Λιτόχωρο: Το σκαλοπάτι των θεών

Οσο το σκέφτομαι τόσο αποκτώ τη βεβαιότητα ότι ο Ολυμπος είναι το πιο ξακουστό βουνό της Γης. Είναι που η ελληνική Μυθολογία ακούγεται σε όλα τα σχολειά του πολιτισμένου κόσμου και πλήθος μικρά και μεγάλα παιδιά ανεβαίνουν με τη φαντασία τους στον θρόνο του Δία. Ο ελβετός διανοούμενος φωτογράφος Φρεντ Μπουασονά είχε γράψει: «Κανένα έθνος δεν έχει μια έκταση που να μπορεί να συγκριθεί με την περιοχή του Ολύμπου, τόσο πλούσια σε μύθους, αναμνήσεις ιστορικές, ομορφιές κάθε λογής». Αυτός και ένας άλλος Ελβετός, ο επίσης φιλέλληνας ποιητής Ντανιέλ Μπο-Μποβί, ήταν οι πρώτοι που ανέβηκαν ως την κατοικία των θεών, τον Μύτικα, πριν από έναν αιώνα.

Λιτόχωρο, Σπήλαιο του Αγίου Διονυσίου και το φαράγγι του Ενιπέα

Ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον

Με έδρα και ορμητήριο το Λιτόχωρο, κωμόπολη χτισμένη στις ανατολικές απολήξεις του Ολύμπου, οι ταξιδιώτες έχουν τη δυνατότητα να ανακαλύψουν το μαγευτικό φαράγγι του Ενιπέα.

Σύμφωνα με τη μυθολογική παράδοση, τον Ενιπέα, τον ωραιότερο από τους ποτάμιους θεούς, γιο του Ωκεανού και της Τηθύος, ερωτεύτηκε η Τυρώ, κόρη του βασιλιά Σαλμωνέως και της Αλκιδίκης. Ο θεός Ποσειδώνας, που είδε την Τυρώ και την ερωτεύτηκε, πήρε τη μορφή του Ενιπέα, για να μπορέσει να την κατακτήσει. Αυτή εξαπατήθηκε και δέχθηκε τον Ποσειδώνα. Ο θεός του υγρού στοιχείου αποκάλυψε στη συνέχεια την ταυτότητά του στην Τυρώ και της προανήγγειλε τη γέννηση των δίδυμων παιδιών τους, του Πελία και του Νηλέα.

Εξάλλου, στα νερά του Ενιπέα, σύμφωνα και πάλι με τη μυθολογία, λουζόταν η Λητώ, η μητέρα του Απόλλωνα και της Άρτεμης, ενώ το φαράγγι του Ενιπέα υπήρξε ο τόπος όπου οι Μαινάδες κατασπάραξαν τον ήρωα Ορφέα, ποιητή και φημισμένο μουσικό.

Εντυπωσιακές ορθοπλαγιές, χαράδρες και ρεματιές, πυκνή βλάστηση, γραφικές ξύλινες γέφυρες, τρεχούμενα νερά, λιμνούλες με κρυστάλλινα νερά και μικροί καταρράκτες συνθέτουν ένα υπέροχο φυσικό περιβάλλον, που γοητεύει τους λάτρεις των ορεινών διαδρομών.

Ξεχωριστό ενδιαφέρον παρουσιάζουν το Άγιο Σπήλαιο, όπου ασκήτεψε ο Άγιος Διονύσιος ο εν Ολύμπω, και η μονή του Αγίου Διονυσίου (σε ανακαινισμένο κτίριο του 19ου αιώνα φιλοξενούνται κειμήλια της παλαιάς μονής, που ιδρύθηκε το 16ο αιώνα και αποτέλεσε επαναστατικό ορμητήριο σε διάφορες περιόδους).

ΠΑΛΙΑ ΜΟΝΗ ΑΓΙΟΥ ΔΙΟΝΥΣΙΟΥ ΕΝ ΟΛΥΜΠΩ

Η Ιερά Πατριαρχική και Σταυροπηγιακή Μονή του Αγίου Διονυσίου του εν Ολύμπω είναι η σημαντικότερη Μονή στον νομό Πιερίας. Βρίσκεται στον Όλυμπο, σε υψόμετρο 900 μ. ανάμεσα σε δύο ρέματα και απέχει 18 χιλιόμετρα από το Λιτόχωρο.

Η Παλαιά Μονή ιδρύθηκε το 16ο αιώνα από τον Άγιο Διονύσιο εν Ολύμπω και στα χρόνια της Τουρκοκρατίας σημείωσε οικονομική και πνευματική ακμή. Μετά το 1821 καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό, πυρπολήθηκε και λεηλατήθηκε. Το 1943 ανατινάχθηκε από την Γερμανική Βέρμαχτ. 

Πανηγυρίζει στις 23 Ιανουαρίου, που είναι και η ημέρα μνήμης του Αγίου Διονυσίου. Επίσης, στις 14 Σεπτεμβρίου τελείται η τοπική εορτή του Σταυρού, στην Παλαιά Μονή του Αγίου Διονυσίου.

Ιστορικά στοιχεία

Ίδρυση

Το μοναστήρι ιδρύθηκε από τον Άγιο Διονύσιο εν Ολύμπω γύρω στο 1542. Ο Άγιος, επιστρέφοντας από το Πήλιο, έλαβε από τον Τούρκο Αγά της περιοχής την άδεια να κτίσει ελεύθερα μοναστήρι και μάλιστα του δόθηκε και η κυριότητα της περιοχής.

Ο Διονύσιος εν Ολύμπω έχτισε κελιά, παρεκκλήσια και μύλους ενώ φρόντισε για τον εμπλουτισμό του μοναστηριού με κειμήλια, λείψανα αγίων, εικόνες (ήταν ο ίδιος αγιογράφος), με βιβλιοθήκη πατερικών κειμένων και έγραψε κανονισμούς για την ομαλή λειτουργία της Μονής. Σύντομα τον ακολούθησαν στο Μοναστήρι πολλοί μοναχοί, καθώς η φήμη του Αγίου εξαπλώθηκε με τα θαύματά του και τη λιτή χριστιανική ζωή του.

Ο Όσιος απεβίωσε εκεί στις 23 Ιανουαρίου του 1541.[5] Τάφηκε στο αριστερό παρεκκλήσι του Καθολικού της Μονής, όπου σώζεται ο τάφος του μέχρι και σήμερα. 

Ο Άγιος Διονύσιος, ασκήτευε σε σπηλιά κάτω από ένα βράχο, η οποία απέχει περίπου 20 λεπτά με τα πόδια από το παλιό μοναστήρι. Ο τόπος ονομάστηκε «Άγιο Σπήλαιο» και σώζεται μέχρι και σήμερα, ενώ προσελκύει καθημερινά χιλιάδες επισκέπτες.